Erkek Kısırlığı

Erkek İnfertilitesi Ne Demek?

Eşlerin hayatlarının bir döneminde çocuk sahibi olmak istemeleri çok doğaldır. Ancak bazı çiftler buna ulaşmakta zorlanmakta ve tıbbi yardıma ihtiyaç duymaktadırlar. Bir yıllık korunmasız cinsel hayata rağmen gebelik elde edilememesi İNFERTİLİTE veya KISIRLIK olarak tanımlanmaktadır. Bu infertil çiftlerin değerlendirmelerinde, neden olan  faktörün başvuranların 1/3'ü erkeğe ait üreme sistemindeki sorun olarak görülüyor. Erkekteki probleme bağlı çiftin çocuk sahibi olmamasına "ERKEK İNFERTİLİTESİ" denilir. Erkek kısırlığında son gelişmelerle birlikte başarılı gebelikler elde edilebilen bir durum olup, erkek infertilitesi varikosel, tüplerde tıkanıklık gibi durumlarda cerrahi olarak hormonal dengesizliklerde ilaçlarla tedavi edilebilmektedir. Kısırlık nedenine de bağlı olarak, infertilite tedavisinde en sık kullanılan aşılama ve IVF de bu grup hastalarda duruma göre kullanılmaktadır. Erkek kısırlığında kesin çözüm hastanın mevcut durumunun düenli olarak iyi analiz edilip tedavi edilmesi ile mümkündür. O yüzden önce nedenler üzerine gidilmeli erkek infertilitesi panelleri ile bu neden tespit edildikten sonra doğal yollardan bebek sahibi olamayan çifte uygun tedavi sunulmalıdır. 

Erkek İnfertilitesinin Belirtileri Nelerdir?

Erkek infertilitesinin belirgin bir belirtisi yoktur, çoğu kez tek belirti çocuk sahibi olamamaktır. Çok az vakada altta yatan nedenler bulgu verebilir. Kalıtsal sorunlar, hormonal dengesizlikler, testis çevresindeki damarların genişlemesi, sperm üretimi veya sperm yollarında tıkanıklığa bağlı şu kısırlık belirtileri görülebilir.

• Testiste ağrı, şişme veya kitle görüntüsü
• Anormal meme gelişmesi
• Saç ve vücut kıllarında azalma
• Meni sıvısında azalma, spermiogram volümünde azlık
• Cinsel istekte azalma
• Ereksiyonda (sertleşmede) zorlanma
• Düzenli cinsel ilişkiye rağmen boşalmada (meni ejakulasyonunda) zorlanma

Erkek İnfertilitesi Nedenleri Nedir?

Erkek infertilitesi 2 ana nedenden kaynaklanır.

1. Sperm üretimini etkileyen problemler
2. Sperm hareketini etkileyen problemler

Erkekte üreme yeteneği beyindeki hipotalamus- hipofiz denilen merkez ve testislerin fonksiyonları ile sağlanır. Dolayısıyla bu organların fonksiyon bozukluğu ile giden bir seri sorun erkek kısırlığına yol açabilir.

• Vakaların yaklaşık %2-5'i hipofiz ve hipotalamusun sorunlarından kaynaklanır.
• Yaklaşık hastaların %5'inde üretilen spermin testislerden meniye taşınmasında sorun vardır, bu daha önceki bir enfeksiyondan kaynaklanıyor olabilir.
• %65-80 hastada ise sperm üretiminde sorun vardır ve bunların %10'unda testosteron düşüklüğü de duruma eşlik eder.
• %10-20 hastada ise cinsel ilişkiye girme durumu olan erkeklerde hiçbir neden bulunamayabilir.

Erkek İnfertilitesinin Bilinen Nedenleri

Varikosel

Testisleri direne eden venlerde genişlemedir. Sonuç olarak sperm hareketleri bozulur. Bu durum infertilitenin sık görülen bir nedenidir ve tedavi edilebilir.

Enfeksiyon

Epididim ve testislerin enfeksiyonu sperm üretimini, sperm kalitesini ve motilitesini bozar. Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan Gonore ve HIV bir infertilite nedenidir.

Ejakulasyon Problemleri

Diyabet hastalığı, idrar yollarından ameliyat ejakulasyonu etkiler. Bu durumda meni dışarı çıkmak yerine mesaneye kaçar. Bu vakalarda sperm aspire edilip IVF ile gebelik şansı sağlanabilir.

Antikorlar

Bazı erkeklerde immün sistem kendi sperm hücrelerini düşman gibi algılayıp zarar verebilir.

Tümörler

İyi huylu ve kötü huylu tümörler erkek üreme sistemini etkiler. Tümör tedavisi için kullanılan cerrahi, kemoterapi ve radyoterapi de infertiliteye neden olur. 

Küçük Testisler

Anne karnındaki fetal gelişim süresinde tek veya çift taraflı testisler torbalara inmezse zamanla küçülürler.

Hormonal Dengesizlik

Hipofiz- hipotalamus, tiroid bezi veya adrenal bezlerden anormal hormon salınımı spermleri etkiler.

Seminifer Tübüllerdeki Defektler

Enfeksiyon, travma, zedelenme veya tümörler tüplerin tıkanmasına bu da spermlerin meniye karışamamasına neden olur.

Genetik Defektler

Kleinefelter, Kallmann sendromu ve Kartegener sendromu üriner organların anormal gelişimine neden olur.

Cinsel İlişkide Problemler

Erektil disfonksiyon, erken boşalma, ağrılı cinsel ilişki, hipospadias veya psikolojik problemler cinsel ilişkiyi bozarak infertiliteye neden olabilir.

Geçirilmiş Cerrahiler

Vazektomi ya da daha önce yapılmış testis cerrahileri sperm pasajını önler. Bu spermler IV tedavisi sırasında testisten asipre edilerek gebelik elde edilebilir.

Çevresel Nedenler

Endüstriyel kimyasallara, radyasyona veya X-ray'e fazla maruziyet infertiliteyi tetikleyebilir.

Yaşam Stili

Aşırı alkol, ilaç, tütün kullanımı veya obezite sperm fonksiyonunu ve sperm sayısını etkileyebilir. Hatta depresyon gibi duygu durum problemleri de meydana gelen fertiliteyi etkileyebilir.

Erkek Kısırlığı Nasıl Tespit Edilir?

Erkek kısırlığını tespit etmenin en önemli yolu "SPERMİOGRAM" incelemesidir. Bu tetkikte sperm sayısı, hareketliliği, şekil bozukluğu ve enfeksiyon varlığı hakkında bilgi edinilir. Örnek vermeden önce 3-5 gün cinsel perhiz yapılması önerilir ve meni klinik ortamında mastürbasyon yöntemi ile toplanır. Ancak hasta bu ortamda örnek veremiyorsa evde boş temiz ve içinde kimyasal olmayan bir kaba meniyi koyup 1 saat içinde laboratuvara getirebilir.

Eğer ilk spermiogram testinde anormallik varsa, hastadan birkaç hafta sonra ikinci bir test daha istenebilir.

Sperm sorunu saptanan hastanın fizik muayenesi yapılıp testislerinin hacmi ve yapısı değerlendirilir. Gerekirse doopler ultrasona yönlendirilerek testisleri besleyen venlerde genişleme olan "varikosel" veya diğer anormalliklerin varlığı araştırılır. Eğer üreme yollarında tıkanıklıktan şüpheleniliyorsa transrektal ultrason yapılabilir. Hormonal nedenleri araştırmak için kanda FSH , LH ve testosteron düzeyleri ölçülür. Gerekirse de kanda genetik inceleme ile kromozom sorunları ekarte edilir. Eğer spermiogramda hiç sperm bulunmadıysa hastaya biyopsi önerilerek testislerde sperm saptanabiliyor mu, yollar tıkanık olduğu için mi menide sperm bulunamadı; yoksa testiste hiç üretim yok mu anlaşılabilir.

Erkek Kısırlığının Tedavisi Var mı?

Erkekte kısırlığın nedeni bulunduktan sonra çeşitli tedavi seçenekleri sunulabilir. Teknolojideki ilerlemelerle erkek infertilitesinde tedavi olanakları geliştirilmiştir. Bunların bir kısmı basit ve ağrısız tedavilerdir. Tedavi seçenekleri şu şekildedir;

Cerrahi Tedavi

Varikoselde, seminifer tübillerin tıkanıklığında cerrahi tedavi bu sorunları düzeltebilir.

İlaçlar

Hormonal dengesizlikte hormon ilaçları kullanılır. Epididim inflamasyonu ve testis enfeksiyonu gibi durumlarda ise antibiyotikler kullanılır.

Psikolojik Tedavi

Depresyon, erektil disfonksiyon gibi durumlarda psikolojik destek, sorunu çözebilmektedir.

IVF (İnvitro Fertilizasyon)

Amaç gebelik elde etmek olduğunda erkekten aspirasyon veya biyopsi yoluyla sperm elde edilip kadından alınan yumurta ile döllenmesiyle elde edilen embriyonun kadının rahmine yerleştirilmesi işlemidir. Başarı şansı yüksektir.