Yumurtalık Kistleri

Yumurtalıklar rahmin her iki tarafında yer alan yumurta üretmenin yanı sıra östrojen ve progesteron hormonları da salgılayan kadın genital organıdır. Tıpta "over" olarak da isimlendirilen yumurtalık bazen içi su dolu kist üretebilmektedir. Her kadın hayatında bir kaç kez böyle bir kistle karşılaşabilir. Çoğu kez bu kistler ağrısız ve sorunsuz kistlerdir ve rastlantısal olarak da saptanabilirler.

Over kistleri çeşitli tiplerde olabilir; mesela dermoid kistler veya çikolata kistleri (endometrioma) gibi. Ama en sık görülen kistler fonksiyonel kistlerdir. Fonksiyonel kistler de iki tiptir; follikül kistleri ve korpus luteum kistleri.

Follikül Kistleri

Adet döngüsü sırasında kadınlarda yumurtalıkta gelişen yumurta içi su dolu bir kese içindedir ve kese yumurtalık dokusunun içinde yer alır. Yumurtlama zamanında bu kese açılır ve yumurta döllenmek üzere yumurtalık dışına salınır. Eğer bu salınma işi gerçekleşmez ve kese büyümeye devam ederse yumurtalıkta kist oluşur. Bu tip kistlere follikül kistleri denilir.

Korpus Luteum Kistleri

Bu tip kistlerde yumurta salındıktan sonra kese duvarı kaybolmaz, salınma yeri kapanarak içeride sıvı birikimi devam ederek kist oluşumu başlar.

Dermoid Kistler

Yumurtalığın bu tip kistlerinin içeriği ve duvarı, yağ dokusu, kıl, kıkırdak gibi normalde yumurtalık dokusunda olması beklenmeyen dokular içerir.

Endometrioma (Çikolata Kistleri)

Endometirozis denilen bir kadın hastalığının yumurtalıklarda görülme şeklidir. Bu hastalıkta normalde rahim içinde olması gereken endometrioma hücreleri rahim dışında görülmekte yumurtalıklarda yerleştiklerinde içinde çikolata renginde kan biriken kist halini almaktadır.

Bazı kadınlarda tespit edilen polikistik over hastalığı bu tanımlanan kistlerden çok farklı olarak, yumurtalığın yapısındaki çok fazla sayıdaki folliküllerden dolayı bu ismi alır. Yumurtalıkta büyümeye, adet düzensizliğine ve kısırlığa yol açabilen bir durumdur.

Over Kistlerinin Belirtileri

Çoğu kez over kistleri bir belirti vermeyebilir. Ancak kistler büyüdükçe belirtiler de oluşmaya başlar. Bunlar;

• Karında şişkinlik
• Bağırsak hareketleri ile artan kasık ağrısı
• Adet öncesinde ve sırasında ağrı
• Ağrılı cinsel ilişki
• Alt ve iç bacakta ağrı
• Meme hassasiyeti
• Bulantı ve kusma

Acil tıbbi yardım almayı gerektiren belirtiler ise;

• Ateş
• Ciddi ve keskin ağrı
• Halsizlik ve baş dönmesi
• Sık nefes alma ihtiyacı

Bu belirtiler ani kist rüptürü (patlaması) veya over torsiyonu (overin kendi ekseninde dönüp kanlanmasının bozulması) belirtisi olabilir ki her ikisi de acil cerrahi gerektirebilen durumlardır.

Over Kistlerinde Tanı

Jinekoloğunuz sizi muayene ederken elle muayene sırasında kistten şüphelenebilir; ancak en kesin tanılar görüntüleme yöntemleri ile koyulur.

1. Ultrasonografi: Jinekoloji pratiğinde en sık kullanılan yöntemdir. Kist içeriği, duvar yapısı, tipi ve boyutu hakkında iyi bilgi verir.
2. Tomografi: Kist duvar yapısı büyüklüğü, çevre dokularla olan ilişkisi hakkında bilgi verir.
3. MRI: Daha derin ve çevre dokularla olan ilişki hakkında bilgi verir.

Bu görüntüleme yöntemlerine ek olarak  istenebilecek testler;

• Gebelik testi
• Estrojen ve progesteron düzeyleri
• CA_125 ve / veya AFP , CEA gibi tümör markerları olabilir

Over Kistlerinde Tedavi

Over kistlerine yaklaşımda kistin tipi, büyüklüğü, hastanın şikayetleri, yaşı, gebelik beklentisi yapılacak tedavinin seçiminde rol oynayıcı olabilmektedir. Bu faktörler doğrultusunda;

1. Takip tedavisi: Hastaya hiçbir ilaç verilmeden bir kaç ay sonra kistin gelişimini takip etmek üzere kontrole çağrılması bir seçenek olabilir.
2. Doğum kontrol hapları: Bu ilaçlar daha çok kiste bağlı bozulmuş adet döngüsünü düzeltmek amacıyla kullanılır.
3. Laparaskopik  cerrahi: Günümüzde over kistlerinin cerrahi tedavisinde en çok tercih edilen kapalı ameliyat yöntemidir.
4. Laparatomi ile kist çıkarılması: Açık ameliyat olarak da bilinen bu yöntem artık daha kısıtlı sayıda hastada tercih edilmektedir.